Skip to main content

OCD of psychose?

OCD of psychose?

Vraag

Heb ik OCD of zou ik toch een psychose hebben?

Ongeveer 12 jaar geleden (ik was toen 18) heb ik last gehad van een depressie / angstgedachten. Mijn vader was toen 1.5 jaar daarvoor overleden, ik was net klaar met mijn studie en zou starten met een nieuwe studie. Ook was het net uit met mijn toenmalige vriend. Ik heb een paar maanden met het sombere gevoel rondgelopen waarin ik vooral veel piekerde. Ik was bang om “zoals mijn vader” te worden. Hij was alcoholist en had last van sombere periodes. Ook had hij last van angsten. Hij functioneerde verder prima en leek wel te genieten van het leven. In die periode was ik voortdurend bang om “gek” te worden, mezelf te verliezen. Na een aantal maanden ging ik me inbeelden wat mensen met een psychose denken. Bijvoorbeeld dat ze gestuurd worden door mensen van een andere planeet, berichten in kranten en op tv voor mij bedoeld waren, ik mijn zusje misschien wel had misbruikt , verliefd was op mijn stiefvader, het gas in mijn vaders huis had aangezet en hij daardoor is overleden ipv aan zijn ziekte. Deze laatste gedachte zag ik ook wel voor me. Allemaal gedachten waar ik ontzettend bang van werd maar waarvan ik ook wist dat ze niet klopten. Ik kon deze dingen namelijk niet inbeelden. Ik dacht ze alleen maar en ging daarmee aan de haal. Uiteindelijk ben ik opgenomen en na een maandje of 3 in de kliniek ging het stukken beter. Ik gebruikte toen medicatie: abilify en fluoxetine. Met de abilify ben ik al 11 jaar gestopt. De fluoxetine gebruik ik nog steeds. De afgelopen 11 jaar heb ik nu en dan een sombere periode die met name gepaard gaat met angsten. Maar functioneren lukte prima. Ik werk, heb veel vrienden, ga naar festivals, gebruik soms wel eens drugs wat eigenlijk nooit bijwerking geeft, en reis veel. Een jaar geleden ben ik bevallen van een zoontje. De eerste maanden ging het heel goed. Iets waar ik zelf nogal van opkeek. Nu, ongeveer een jaar later heb ik opnieuw last van angstklachten. Ik ben erg bang om gek te worden en een psychose te krijgen. Want daar ben ik immers gevoelig voor, toch? Of heb ik 12 jaar geleden onterecht een diagnose “rand psychose” gekregen en is dit eigenlijk een angststoornis? Dit heb ik laten onderzoeken en gisteren de uitkomst ontvangen: OCD en add. Ik merk dat ik erg paniekerig ben. De gedachte dat ik mijn vader vermoord zou kunnen hebben door het gas aan te laten staan, spookt al de hele dag door mijn hoofd. Ik weet dat dit eigenlijk niet kan. De nacht dat mijn vader overleed was mijn schoonbroer bij hem. En als ik het gas aan had laten staan dan zou hij ook overleden zijn ;-). Toch laat het me niet los. Zou ik toch geen psychose hebben? Ik ben erg benieuwd!

Antwoord

Bas van Heycop ten Ham, Klinisch psycholoog & cognitief gedragstherapeut

Wat je beschrijft aan klachten, zowel rond je achttiende als nu, past helemaal binnen OCD. Je beschrijft sterke obsessies, die je bijna voor je kunt zien als waargebeurde situatie. Dit is vergelijkbaar met mensen met controledwang: ze ‘zien’ als het ware de deur weer openstaan, terwijl die net is afgesloten. Of iemand met smetvrees ‘voelt’ de viezigheid aan de handen, terwijl ze schoon zijn.

In die zin lijkt het wel wat op een psychose, omdat het zo echt voelt, terwijl het toch niet zo is. Het verschil tussen een obsessie (bij OCD) en een psychose is vooral, dat de betrokkene ergens nog wel weet, dat het niet klopt. Bij een psychose is dat besef er veel minder of niet.

Neurobiologisch heeft OCD wel wat raakvlak met psychotische stoornissen, en dan met name in de betrokken hersencircuits en de neurotransmitter dopamine, die er bij betrokken is. Vandaar dat antipsychotica vaak ook bij OCD worden gegeven.

Ik begrijp uit je verhaal, dat destijds de diagnose ‘randpsychotisch’ is gesteld, wat naar mijn idee eigenlijk OCD (met gering inzicht) zou moeten zijn geweest.

In je laatste zinnen beschrijf je eigenlijk heel mooi het onderscheid tussen OCD/angst en psychose. Je beschrijft, dat je de gedachte hebt dat je je vader hebt vermoord, terwijl iemand met een psychose de overtuiging heeft dat hij/zij dat heeft gedaan. De gedachte leidt tot twijfel en eindeloos erover piekeren en wikken en wegen, terwijl de overtuiging niet tot dit soort twijfel en mentale compulsies zou leiden.