Regelmatig krijg ik de vraag wat het verschil is tussen de dwangstoornis of obsessief-compulsieve stoornis (OCS) en de dwangmatige of obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis (OCPS). Ik zal dat proberen uit te leggen aan de hand van mijn eigen ervaring.
Kenmerken OCPS
Ik streef zo naar orde en perfectie dat het ten koste gaat van mijn gezondheid. Vanuit een gevoel van onzekerheid, leg ik hoge verwachtingen op aan mezelf. Ik ga dan leven vanuit mijn hoofd. Als ik niet aan mijn eigen gestelde hoge eisen voldoe, heb ik stress en voel ik me rot. Ik heb geen controle over het leven, maar ben toch steeds op zoek naar een gevoel van controle.
Ik wil mijn dagen zo nuttig mogelijk invullen. Daarvoor houd ik allerlei lijstjes bij en plan dagen van a tot z. Ik ben steeds aan het ordenen, bijvoorbeeld in huis over hoe dingen moeten staan. Ik plan altijd te veel, waardoor ik niet af krijg wat ik af wilde krijgen. Het kost veel denkwerk en omdat het energie kost, kan ik minder tijd besteden aan de dingen die er echt toe doen.
Bezigheden zelf duren langer doordat ik dingen perfect wil doen en me verlies in details. Of ik stel uit omdat ik denk dat ik het toch niet goed ga doen. Als ik dingen wel gedaan heb, kan ik ze soms toch niet van mijn lijstje afstrepen omdat ik niet tevreden ben. Ontspanning staat onderaan mijn planning en ik kom er vaak niet aan toe. Prioriteiten stellen, lukt vaak niet in de praktijk.
Een ander kenmerk van OCPS is zo gewetensvol zijn dat het stress kost. Ik heb een groot verantwoordelijkheidsgevoel en zeg dan te snel ‘ja’. Er is vaak een gevoel van onrust; ik moet iets doen.
Een ander kenmerk van OCPS is moeite hebben met samenwerken of delegeren, omdat je bang bent dat de ander het niet zo goed doet als jij. Ik zal dat niet snel denken, maar vind het moeilijk dat ik minder controle heb over het werk en ben bang om op de vingers getikt te worden.
Verder pieker ik veel over geld. Ik ben bang dat ik niet de juiste keuze maak bij het uitgeven ervan. Ik ben ook verslaafd aan koopjes. Sommige mensen hebben extreme moeite met het weggooien van spullen, maar ik ben meer een opruimer.
Levenslang?
Als klein meisje was ik al netjes en op de middelbare school was ik erg ijverig. Ik werd niet blij van een hoog punt, maar ik kon een laag punt niet verdragen. Ik ontleende mijn zelfbeeld aan prestaties. Gelukkig hecht ik nu veel waarde aan sociaal contact, maar vroeger ging leren altijd voor. Ook in het weekend stond ik om zeven uur op. Te veel opgaan in studie of werk is voor mensen met OCPS een valkuil.
Door positieve ontwikkelingen staat OCPS minder op de voorgrond bij mij dan een paar jaar geleden. Ik ben flexibeler dan vroeger en mijn zelfvertrouwen is gegroeid. Vroeger zeiden sommige therapeuten dat het “leren leven met” is. Trekken van OCPS zal ik blijven hebben, maar hopelijk kan ik met de juiste hulp zorgen dat ik er minder onder lijd en het mijn functioneren minder belemmert. De kunst is om onzekerheid en imperfectie te leren verdragen.
OCPS versus de dwangstoornis
OCPS en dwang zien er bij iedereen anders uit. De ernst varieert ook. Wat is het verschil tussen OCPS en dwang bij mij?
Veel van mijn dwanghandelingen en -gedachten vloeien voort uit OCPS. Dat geldt vooral voor mijn regels met betrekking tot voeding, het milieu en het voortdurend plannen van alles. Ik mag bijvoorbeeld na half negen ’s avonds niets meer eten. Dat is niet omdat ik dat niet wil, want ik ben dol op eten.
Dwanghandelingen en -gedachten die meer voortvloeien uit drang, dus een onbeheersbaar gevoel om iets te doen, vind ik meer vallen onder de dwangstoornis. Het gaat bij mij dan om controleren, ordenen, smetvrees, koopdrang, symmetriedwang en skin-picking. Ik was mijn handen niet omdat dat moet, maar omdat het vóelt alsof het moet.
Gevoel en verstand, moeten en willen, drang en dwang, haken voortdurend in elkaar. Net zoals psychische problemen en je identiteit verstrengeld kunnen raken in de loop der tijd. Dat risico is nog groter voor de persoonlijkheidsstoornis. Wie ben je en wat heb je?
Bij dwangmatigheid vanuit OCPS is er vaker een kern van waarheid in tegenstelling tot die vanuit de dwangstoornis, waarbij er vaker irreële gedachten zijn. Het is goed om aandacht te hebben aan wat ik eet, maar steeds mijn nagels aan moeten raken is zinloos. Het is echter niet zwart-wit. Voor zowel OCPS als dwang is dat een mooie stelling om boven het bed te hangen.
Dit bericht heeft 24 reacties
wordt hier erg emotioneel van .dat zo n mooi meisje kampt met dit probleem. Hoop dat ze hier hulp voor krijgt dat ze een beetje geluk kan ervaren
OCPS lijkt veel op autisme, maar het eerste ontstaat in de loop van je leven en het tweede is een pervasieve ontwikkelingsstoornis (daar wordt je mee geboren). Bij mij blijkt inmiddels dat ik autisme heb (pdd-nos). Dat zet mijn OCPS en OCS in een ander daglicht. Zie hier mijn blog: http://www.psychischegezondheid.nl/page/1721/blog5-mandy.html
‘Het gevoel heel veel te moet doen en mijzelf aandragen heel veel te moeten doen in het leven, omdat ik anders niet tevreden ben. Terwijl ik niets wil. Ik ben bang dat als ik dit niet doe de depressie weer op komt duiken’ Ik heb continue het gevoel dat ik moet leven naar de standaard van wat mijn familie wilt, mijn omgeving en de maatschappij. Het gevoel van “moeten” is bij mij altijd groot geweest. Het geen dat ik van mijzelf of anderen MOET bereiken zijn helemaal niet de idealen die ik wil .. Maar ik streef het wel na omdat het MOET. Waarom ik dwang handelingen heb weet ik niet. Ik weet wel dat het mij ontzettend vermoeit en dat het mij niet gelukkig maakt, maar dat het wel “moet” anders blijft dat gevoel van ongenoegen.
Hopelijk komt er toch steeds meer een beetje ruimte in je leven voor wat je ‘wil’ 😉 Succes en sterkte!
Hi Merel,
Hoe herkenbaar!! Dat voortdurende MOETEN, terwijl je het NIET WILT en toch MOET het… Bij mij helpen de pilletjes best aardig, maar het blijft voortdurend lopen over een evenwichtsbalk… Het vreet je dagelijkse energie weg voor je er erg in hebt….Voor mij voelt het als een toneelspeler die voortdurend van achter het toneel op moet komen maar aan een sterk elastiek vastzit…probeer dan nog maar eens ‘gewoon’ te functioneren en ‘normaal’ aan sociale contacten te doen, over een relatie nog maar te zwijgen…Ik heb door de jaren heen geleerd mij als een ‘normaal’ voor te doen, maar dan ontstaat er bij anderen natuurlijk het beeld dat er niks aan het handje is, en dat loopt dan in de praktijk vroeg of laat weer spaak…
Hallo Mandy,
Ontzettend dapper dat je voor de camera bent gaan zitten en hebt verteld waar iemand met OCS/OCPS mee heeft te dealen!! Vrijwel alles wat je vertelt herken ik, hoewel de medicijnen bij mij hier en daar best de scherpe kantjes eraf halen. Wat mij het meeste trof, en mij ook het meeste bezighoudt aan die rottige ziekte, is het niet kunnen voelen van emoties zoals anderen die wel lijken te hebben. Getoonde empathie leidt bij mij tot aversie, liefde voelen is al helemaal out of any question. Godzijdank zijn er tegenwoordig medicijnen, en dit forum bewijst dat er meer openheid aan het komen is voor een aandoening waar je levenslang aan vastzit en die je toch eigenlijk wel elke dag vervult van enige schaamte, jezelf doet zien als een outcast en daar ga je je dan weer gedwongen naar gedragen… bizarre cirkels… Ik geloof niet in een Schepper, maar dan is toch Moeder Natuur zelf wel verantwoordelijk voor de schepping van een onmenselijke aandoening, die je tot je levenseinde hebt te accepteren en je serieus van je menselijkheid berooft.
Beste Arjan,
Dank voor je reactie. Gelukkig zijn we niet alleen.
De kunst is om toch zo goed mogelijk met alles om te gaan dat bij het leven komt kijken. Het is soms moeilijk om positief te blijven, maar ik geloof dat je ook met een psychische aandoening, uiteindelijk een mooi leven kunt hebben.
Sterkte!
Het is de kunst om de dwang en drang in bedwang te houden, belangrijk dat het er soms in zijn volledigheid moet kunnen zijn ( project kiezen ) medicatie doet een hoop voor mij ( Lyrica 150 mg. 1 tot 4 op een dag ) volledig open zijn erover zodat omgeving hier rekening mee kan houden, wat ook veel humor brengt kan ik je melden. Ik hoor graag meer reacties van mensen, er is te weinig over ocps gaande vindt ik. Tom
Hoi Tom. Fijn dat medicatie je helpt 😉
Als er eenmaal begrip is, ontstaat er juist vaak ruimte voor humor; niet onbelangrijk.
Je hoort en leest inderdaad niet veel over OCPS. Dat viel mij ook altijd op ;s Veel meer over OCD, misschien omdat dat veel zichtbaarder is.
Hi allemaal, Ik heb vrijdagavond (1 juli) voor het eerst 25 mg Sertraline genomen.. Ik moet dit 5 dagen slikken en hierna (in overleg met de huisarts) ophogen naar 50 mg.. Ik heb het nu 4 avonden genomen, maar eigenlijk heb ik nog niet echt bijwerkingen gehad.. Behalve dat ik (nog) iets onrustiger ben en iets meer wazig voor mijn gevoel.. Maar ik was voordat ik dit ging slikken ook al best vaak wazig, dus ik kan niet precies inschatten of dat nu erger is geworden.. Kan het zo zijn dat je na 3 dagen nog geen bijwerkingen heb gehad? Of moet ik mij nog voorbereiden op de harde klap? Bijv. bij het ophogen naar 50 mg.. Ik heb trouwens een Obsessieve Compulsieve Stoornis en ik maak mij zelf dus vaak angstig (lees: angst/paniek aanvallen) door heel erg mee te gaan in enge gedachtes die ik dan niet meer uit mijn hoofd kan zetten.. Heel frustrerend.. Dit is 4 maanden geleden uit het niets begonnen en sindsdien ga ik ook 1 keer in de week naar een psycholoog.. Slikt iemand om deze redenen ook Sertraline? En wat zijn jullie ervaringen met dit medicijn met betrekking tot de Obsessieve Compulsieve Stoornis? Sorry voor het lange verhaal! Ik hoop van jullie te horen. Groetjes!
Lees meer via https://www.mijnmedicijn.nl/myreviews#GiUMgCctEeOWr3BI.99
Ik ben zelf net begonnen met het antipsychoticum risperdal voor gepieker en en het te hard binnenkomen van prikkels. Ik ben dus ook aan het opbouwen. Dat is voor iedereen zo anders. De ene persoon heeft sneller effect dan de ander en de ene persoon heeft ook meer effecten dan de ander.
Het lijk er vooral op dat je onrust en onzekerheid ervaart. Misschien kun je dat erkennen. Geeft jezelf te tijd om te wennen. Luister ook naar je lijf en ga bij onrust op zoek naar gezonde manieren om daar mee om te gaan (sporten, sociaal contact opzoeken,van jezelf opschrijven, …).
Mijn ervaring is dat het een zoektocht is naar het juiste medicijn en de juiste dosis en dan ook nog naar de juiste therapie. De twee vullen elkaar aan.
Heel veel succes!
Heel herkenbaar. Het lijkt of het over mijn partner gaat. Bedankt voor deze informatie. Zo kan ik nog meer begrip opbrengen en veel geduld. Ook fijn om te weten dat er verbetering in zijn gevoelswereld kan komen met de tijd. Dat geeft wat geruststelling voor mij. Soms is het moeilijk om met zijn ‘stoornis’ om te gaan.
Hoi Nathalie,
Wat fijn dat je begrip probeert te krijgen voor je partner door je te verdiepen in OCPS. Dat zal voor jullie allebei goed zijn.
Blijf wel ook goed op jezelf letten, want begrip wil niet zeggen, dat je er geen last van hebt oid. Bewaak je grenzen goed 😉
Fijn weekend!
Hoi mandy,
Wat fijn dat je jezelf in jou persoonlijkheid zo openstelt voor anderen. Dat maakt zeker dat je een eigen persoonlijkheid hebt.
Het is een gevecht die innerlijke strijd elke dag, het is herkenbaar. Wat ik me eigelijk afvraag, is hoe jij naar andere mensen om je heen kijkt, projecteer je je eigen dwang ook op de normen en waarden hoe anderen dat zouden moeten doen?? Dus ook milieuwbewust en bijv niet begrijpen waarom hun zo met milieu omgaan? Ik heb zo’n vermoeden dat mijn moeder deze stoornis heeft. Ik kon als kind niet veel goed doen, en als ik deed wat zei mij oplegde dan was het goed, maar zei kon en deed het toch altijd beter. Ik wil deze diagnose niet veroordelen. Mijn moeder heeft ook kenmerken van narcisme, maar dwang en OCS komt mij wel erg bekend voor.
Dus ik zou wel eens graag willen weten hoe mensen met deze diagnose kijken naar hun buitenwereld. Groetjes Saskia.
Hoi Saskia,
Het kan zeker zijn dat iemand zijn eigen symptomen projecteert op anderen. Ik word bijvoorbeeld erg boos als iemand niet milieubewust, maar probeer dat wel te onderdrukken, omdat ik een ander niet tot last wil vallen (lukt niet altijd). Ik kan me bijvoorbeeld ook druk maken als iemand niet symmetrisch zit, niet gezond eet en allerlei andere dingen. Ik ben altijd al een moedertje geweest. Toen ik 3 was zei ik tegen mijn ouders dat ze bord leeg moesten eten.
Het heeft denk ik te maken dat de wereld zo onvoorspelbaar is en ik graag orde en regelmatig en daarmee veiligheid creëren. Het is ook een stukje karakter: graag willen zorgen en me druk maken om anderen Ik probeer daar nu mindful mee om te gaan. Mijn gevoel erkennen bijvoorbeeld.
Voor de ander, dus bijvoorbeeld voor jou in relatie tot je moeder, kan het beklemmend zijn of voelen alsof je het nooit goed doet. Dat zou je kunnen erkennen en eventueel delen met iemand die goed naar je kan luisteren. Ook al kun je het gedrag rationeel begrijpen van je moeder en is het mogelijk een symptoom van een stoornis, dan nog mag je er last van hebben en je grenzen bewaken 😉
Sterkte!
Supermooi geschreven, duidelijk herkenbaar….
Dankjewel Marian.
WAUW wat heb je het mooi en kort samengevat. ikzelf heb 3 jaar geleden de diagnose gekregen O.C.P.S. en 2 jaar in behandeling geweest. Mezelf een stuk beter leren kennen en ook dat ik niet grenzeloos met dingen moet doorgaan. Wat je schrijft dat jij meer aan het weggooien bent dan bewaren is wel grappig. Ik hamster wel en bewaar ook alles maar ben super netjes en wat ik niet gebruik probeer ik eerst te verkopen, of ik organiseer ruilavonden want weggooien is zonde….. Echt mooi samengevat…
Dankje voor je compliment 🙂 Goed om te lezen dat je jezelf beter hebt leren kennen en beter je grenzen kent.
Hoi Mandy, Wat goed dat je jouw ervaring hier hebt gedeeld. Er is zo weinig info te vinden over de dwangmatige persoonlijkheidsstoornis! Dat draagt nog eens extra bij aan het gevoel dat je iets heel ergs mankeert, dat je helemaal alleen op de wereld bent en dat niemand je begrijpt. Ik zit nu ruim 2,5 jaar ziek thuis als gevolg van ocps en ik heb pas sinds een jaar geleden de diagnose. Zo’n langdradig en bureaucratisch drama is het om binnen de GGZ, met de huidige wachttijden, de juiste instelling en diagnose te krijgen. Deze persoonlijkheidproblematiek is bij mij heel lang diep verscholen gegaan achter heel veel andere klachten en symptomen. Ik heb mede daarom eerst een enorm lang en pijnlijk traject moeten doorlopen om er achter te komen dat ik een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis heb (DSM 5) / Obsessief compulsieve persoonlijkheidsstoornis (DSM 4). De afgelopen 2,5 jaar samengevat: Burnout, Depressies, Gegeneraliseerde angststoornis, 2 opnames, 4 GGZ instellingen, zo’n 75 verschillende hulpverleners, 3 soorten antidepressiva, 5 soorten benzodiazepines, Topiramaat, jaar in jaar uit van het kastje naar de muur, duizenden pillen slikken, mijn baan kwijt, de WIA in, relatie zwaar onder druk enz……
Ik heb het idee dat men het nu eindelijk bij het juiste eind heeft en ondanks dat ik nog geen licht aan het eind van de tunnel zie, geloof ik er eindelijk weer een beetje in dat er in elk geval IETS aan gedaan kan worden. Ik krijg waarschijnlijk dit jaar eindelijk een behandeling. Ik hoop dat ik ooit weer mijn leven op dit rit krijg en weer kan genieten van het leven en het voor elkaar kan krijgen om te kunnen ontspannen. Sommige mensen moeten hun hele leven insuline spuiten, sommige mensen moeten een ledemaat missen.Sommige mensen is het niet eens gegund om de 30 te passeren. Het is denk ik zoeken naar een manier om er mee om te leren gaan? Ik weet wel dat dat niet zonder professionele hulp lukt.
Als ik iets meer over de behandeling kan zeggen, doe ik hier verslag 🙂 Bedankt! Gr, Tom
Naar wat googlen is OCPS zo herkenbaar voor mij. Het is niet vastgesteld maar als ik dit allemaal zo lees herken ik erg veel. Ben altijd erg perfectionistisch geweest. Wilde altijd presteren, me altijd van mijn beste kant laten zien. Kan moeilijk taken uit handen geven omdat ik bang ben dat andere mensen het toch niet goed doen. Kan erg koppig zijn het is nooit grijs maar altijd zwart of wit. Sinds 1.5 jaar na een periode thuis te hebben gezeten met een burn out leek het beter te gaan maar ben ik me gaan focussen op krassen in en om huis. Ik zie ze overal op zoals de vloer, de ramen enzovoort….als ik dan weer wat nieuws ontdek raak ik in paniek. Ik weet niet waar dit vandaan komt. Ik weet wel dat niet alles nieuw kan blijven maar toch….het beheerst nu heel me leven en dat van mijn gezin. Ik baal hier enorm van en wil dit niet maar kom er niet vanaf hoe goed ik ook mijn best doe. Niemand in mijn omgeving weet hiervan af omdat ik me ervoor schaam want het is gewoon niet normaal….denk ook dat het veel met mijn perfectionisme te maken heeft. Kan ook erg onrustig worden als ik bedenk war ik nog allemaal moet doen ben saar constant in me hoofd mee bezig. Dit alles samen kost zoveel energie.
Dat kost zeker veel energie. Ik hoop dat er nog dingen in je leven zijn waar je energie van krijgt. De dwang 123 wegnemen is meestal niet de oplossing en lukt ook niet. Positieve dingen in je leven brengen kan soms helpen. Veel sterkte met alles.
Ik zal je 1 ding zeggen? Geef alsjeblieft toe en toon je kwetsbaarheid aan je partner, die gaat er nog verder aan onder door dan jijzelf… Althans, wanneer iemand onwijs veel om zijn partner geeft en dan spreek ik voor mezelf… Niks is zo erg als ik als partner, mezelf uit naar haar en al wat ocps voor staat 200% herken, ik als partner zie dat zaken echt doorgeslagen zijn en een obsessie zijn. Elke keer als ik iets aanhaal worden alle middelen aangedragen om zichzelf te ontwijken tot manipulatie aan toe, ze liever nog op de vlucht slaat en wilt breken dan aan zichzelf tornen, alles verdraaien, alles in het midden laten om altijd zichzelf er onderuit te lullen, als ik mijn gevoel uit of bemerk dat aandacht en affectie verdwijnt en de verbintenis langzaam aan in het slop raakt? Hoe op welke manier ik het breng eindigt in ruzie en afstoten, uitspraken als: als jij denkt beter te kunnen moet je het me gewoon zeggen want dan… Past bijna in het plaatje van de narcist, altijd vermijden, ligt nooit aan haar, weet het altijd zo te brengen zodat ik me schuldig zou gaan voelen, no way dat sta ik niet meer toe maar doorzie alles! Heb ik welliswaar ADHD maar dat geeft mij wel het vermogen achter de schermen te kunnen kijken… Ik klink idd nu erg negatief maar het is van mij uit een wanhoop kreet! Want zie namelijk ook een hele mooie vrouw verborgen zitten… Gr. Chris
Hoi Chris, ik wens je veel sterkte, want het valt niet mee om iemand te zien lijden. Psychische problemen hebben zeker ook effect op andere mensen. Wellicht kun je voor jezelf (professionele) hulp zoeken om ervoor te zorgen dat iemand anders problemen niet te veel de jouwe worden?